بر اساس آمار و ارقام موجود، تأمین مالی جهانیِ استارتاپها طی نیمهٔ اول ۲۰۲۵ رکوردی ثبت نموده، و از مجموع شش ماه اول سال ۲۰۲۲ پیشی گرفته است. این رشد (۲۵درصد نسبت به دورهٔ مشابه در سال قبل) عمدتاً بهلطفِ جهش سرمایهگذاری در حوزهٔ هوش مصنوعی است. در این مقالهٔ مکس به کاوش در این زمینه میپردازیم. این بررسی نشان میدهد که سال ۲۰۲۵ نهتنها سال سرمایهگذاریهای عظیم است، بلکه سال هوشمندیِ استراتژیک نیز هست، جایی که سرمایهگذاران باید بین هیجان و واقعبینی تعادل برقرار کنند.
گزارشها حاکی از آن هستند که ارزش دورههای تأمین مالی تحت حمایت سرمایهگذاری خصوصی و خطرپذیر به حدود ۱۹۰میلیارد دلار رسیده، درحالیکه سرمایهگذاریِ ۵۰میلیارددلاری روی هوش مصنوعی مولّد در نیمهٔ اول سال انجام شده است، رقمی که از کل سال ۲۰۲۴ فراتر رفته است!
این روند نشانهای از بازیابی بازارهای خصوصی بعد از رکود ۲۰۲۲ است، و نویدبخشِ تحولی عمیق در اکوسیستم استارتاپی به شمار میرود. اما سرمایهگذاران باید با احتیاط پیش بروند، چون هیجانات ممکن است به ایجاد حباب در هوش مصنوعی منجر شود، همانند آنچه در سال ۲۰۲۱ رخ داد.
سؤال کلیدی این است: آیا موج مذکور پایدار خواهد ماند؟ آیا هوش مصنوعی همچنان موتور محرکِ تأمین مالی خواهد بود، یا بخشهایی دیگر مانند فناوری دفاعی و رباتیک وارد میدان خواهند شد؟ و مهمتر اینکه، موج عرضههای عمومی اولیه که در سال جاری شاهد بودهایم، چه تأثیری روی بازارهای خصوصی خواهد گذاشت؟
هوش مصنوعی، نیروی محرکهٔ بازار سرمایهگذاری خطرپذیر
بسیاری از کارشناسان سرمایهگذاری در سطح جهان بر این باورند که همه در تعقیب «موج هوش مصنوعی» هستند، و شرکتهایی که دیرتر وارد شدهاند، اکنون درحالِ جبران عقبماندگی خود هستند. چنین شتابی ریشه در مراحل اولیهٔ فناوری دارد؛ جایی که مدلهای هوش مصنوعی با سرعتی خیرهکننده قدرتمندتر میشوند.
دادهها تأیید میکند که سرمایهگذاری خصوصی در هوش مصنوعی مولّد به رقم ۳۳٫۹میلیارد دلار رسیده است که حاکی از افزایشی ۱۸٫۷درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ است. این رشد نهفقط در ایالات متحده، بلکه در سطح جهانی مشهود است.
برای نمونه، طی سهماههٔ دوم ۲۰۲۵، تأمین مالی جهانی به ۹۱میلیارد دلار رسید، که ۱۱درصد افزایش سالیانه را نشان میدهد، اما ۲۰درصد کاهش فصلی را نیز به همراه داشت. با همهٔ اینها، حذف دورهای عظیم، مانند سرمایهگذاری روی اوپنایآی، تصویری از پایداریِ روند موجود را ترسیم میکند.
این شتاب، فراتر از آمار و ارقام، روی جریانهای کاری، بهرهوری و نوآوری تأثیر گذاشته است. شرکتهای زیرساختی و کاربردیِ هوش مصنوعی، با نرخهای رشد بیسابقهشان، سرمایهگذاران را مجذوب خود کردهاند.
مثلاً صندوقی با سرمایهٔ ۱۰۰میلیون دلار، بیش از سی شرکت را از مرحلهٔ بذری به سرمایهگذاری دور الف رسانده است. این نمونهای از موفقیتهای اولیه است که نشان میدهد هوش مصنوعی فقط روند نیست، بلکه اکوسیستمی کامل به شمار میرود.
در ایالات متحده، که ۶۴٫۱رصد از ارزش کل معاملات هوش مصنوعی طی نیمهٔ اول ۲۰۲۵ را به خود اختصاص داده است، سرمایهگذاریها به رقم ۱۲۰میلیارد دلار رسیده است، که نزدیک به مجموعِ رقم دو سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ است.
پنج دور عظیم هوش مصنوعی بالغ بر ۱۸٫۵درصد از این سرمایه را جذب کردهاند، از جمله شرکت اسکیلاِیآی با ۱۴٫۳میلیارد دلار، و انتروپیک با ۳٫۵میلیارد دلار.
چنین ارقامی هوش مصنوعی را به مهمترین فناوری از زمان ظهور اینترنت تبدیل کردهاند! این فناوری مسیرهای جدید برای محصولات باز کرده است، و استفادههایی تازه را در صنایع مختلف ممکن میسازد.
علاوهبر اینها، گزارشها تأکید میکنند که نرمافزار و شرکتهای مبتنی بر هوش مصنوعی اکنون بیش از نیمی از سرمایهگذاریها را تشکیل میدهند. در آسیا و اروپا هم روندی مشابه دیده میشود. برای مثال، در جنوب شرقیِ آسیا، هرچند تأمین مالی به پایینترین سطح ششسالهاش رسیده است، اما هوش مصنوعی همچنان نقطهای روشن به شمار میرود.
پیشبینیها میگویند این شتاب طی ۱۲ تا ۱۸ ماه آینده ادامه پیدا میکند. اما در عین حال کارشناسان هشدار میدهند که این رشد مستلزم مدیریت هوشمندانه است، تا از ازدحام در بخشهای خاص جلوگیری شود.
هوش مصنوعی، تمایزدهندهٔ کلیدی در بازار رقابتی
شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر تلاش میکنند تا در این هیاهوی هوش مصنوعی، از شرکت در دورهای هیجانی دوری کنند، و روی شرکتهای منتخب در سایر حوزهها تمرکز نمایند.
مثلاً صندوقی صرفاً از یک آزمایشگاه مدل بنیادی حمایتِ مالی کرده است، که نشاندهندهٔ رویکرد هدفمند آنهاست. البته اجماع بر این است که هوش مصنوعی نقشی محوری ایفا خواهد کرد، و فرصتهای بیشتری را به روی سرمایهگذاران میگشاید.
نکتهٔ قابل توجه اینکه شرکتهای سرمایهگذاری هوش مصنوعی را در تقریباً همه فعالیتهایشان ادغام کردهاند، نه لزوماً بهعنوان سرمایهگذاری مستقیم روی شرکتهای خالص هوش مصنوعی، بلکه در بخشهایی مانند حقوق، خدمات مشتری، فروش، آموزش و انطباق.
چنین رویکردی حاکی از مراحل اولیهٔ بهرهبرداری از فناوری است، و پیشبینی میشود فرصتهای سرمایهگذاری روی نسلهای متعدد کسبوکارهای هوش مصنوعی طی سالهای آینده فراهم شود.
شرکتهای سرمایهگذاری از این فناوری برای خودکارسازیِ تحلیل دادههای روتین، ترکیب بازخوردهای محصول و مقایسه با رقبا استفاده میکنند. این ادغام بهرهوری را افزایش میدهد، و مدلهای کسبوکاری را متحول میسازد.
در نتیجه، شرکتهای غیرهوش مصنوعی ممکن است با چالشهای بیشتری در جمعآوریِ سرمایه روبهرو شوند، هرچند کسبوکارهای قوی همیشه راهی برای جذب سرمایه خواهند یافت. فناوری دفاعی، بهعنوان حوزهای روبهرشد، ولی خارج از برنامههای کلاسیک هوش مصنوعی، نمونهای از این تنوع است.
گزارشها نشان میدهند که سرمایهگذاریهای هوش مصنوعی ۶۴٫۱درصد از ارزش کل معاملاتِ نیمهٔ اول ۲۰۲۵ را تشکیل داده است، درحالیکه صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر با کاهش ۳۳٫۷درصدی در جذب سرمایه روبهرو بودهاند.
فرصتهای جذابِ آتی در زنجیرهٔ ارزش هوش مصنوعی
هوش مصنوعی، فراتر از هستهٔ اصلیِ خود، بخشهای مجاور در زنجیرهٔ ارزش را هم پیش میبرد. شرکتهای سرمایهگذاری روی انرژی و نیمهرساناها تأکید دارند، که به احتمال زیاد توجه زیادی را جلب خواهند کرد.
آنها زنجیرهٔ تأمین، تولید و خدمات عمومی را صنایع عظیم و مهمی میدانند که به بهرهبرداری بهتر از دادهها و سیستماتیککردنِ فرایندها با هدایت هوش مصنوعی نیاز دارند.
البته با توجه به عدم قطعیتهای ژئوپلیتیکی، نگرانیهایی دربارهٔ مدلهای وابسته به تجارت فرامرزی یا لجستیک وجود دارند. علاوهبر این، نسل اولِ برنامههای سادهٔ هوش مصنوعی در معرض خطر بیفایدگی قرار دارند، زیرا مدلهای بنیادی موارد استفادهٔ بیشتری را مستقیماً تسهیل میکنند.
با همهٔ اینها، چالشهای مذکور فرصتهایی برای نوآوری ایجاد میکنند. برای مثال، پیشبینی شده سرمایهگذاری در تأمین مالی هوش مصنوعی طی نیمهٔ دوم ۲۰۲۵ با تمرکز روی رشد استارتاپها در حوزهٔ فناوریهای عمیق، رشد کند.
در بازارهای نوظهوری مانند آفریقا، تقاطع هوش مصنوعی، سرمایهگذاری خطرپذیر و فناوریهای مالی، نویدبخش است. رویدادها در این مناطق روی اتصال سرمایهگذاران جهانی به راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی تمرکز دارند.
حوزهٔ رباتیک هم با ۶میلیارد دلار سرمایهگذاری در سال ۲۰۲۵، وارد عصر طلاییِ جدیدی شده است، که هم به هوش مصنوعی، و هم به سختافزار ارزانتر وابسته است. این بخشها زنجیرهٔ ارزش را غنیتر میکنند، و سرمایهگذاران را بهسوی بازدهیهای ۱۰برابری سوق میدهند.
سرمایهگذاری هوشمندتر با تعادل ارزشگذاریها
سرمایهگذاران خوشبینیِ همراه با احتیاطی به بقیهٔ سال دارند. ارزشگذاریها بعد از اصلاح ۲۰۲۲ تا ماههای اخیر تجربهٔ خوبی به نظر میرسیدند، اما جنونِ «دارندگان و نادارانِ» هوش مصنوعی، آنها را به سطوح ۲۰۲۱ بازگردانده است.
شتاب برای شرکتهایی با مسیرهای سودآوریِ واضح و همخوانی با مصرفکننده، با تمرکز روی مبانی، ادامه خواهد یافت. گزارشها نیز روی گزینشیترشدنِ سرمایهگذاران خطرپذیر تأکید دارد، جایی که بنیانگذاران به تاکتیکهای خلاقانه برای کنترل هزینهها روی میآورند.
طی سهماههٔ دوم ۲۰۲۵، اندازهٔ معاملات اولیه ۲۲٫۵درصد، و ارزشگذاریها حدود ۶۰درصد افزایش یافت، اما مراحل بعدی با کاهشی ۸٫۹درصدی روبهرو بودهاند. این روند روی اهمیت انطباقپذیری تأکید میکند.
شرکتهای هوش مصنوعی دورها را بهسرعت پشت سر میگذارند؛ انتروپیک از ۶۰ به ۱۷۰میلیارد دلار طی شش ماه جهش کرد. دورهای پیگیری طی ۶ تا ۱۲ ماه اتفاق میافتند.
بهرغم ابهامات اقتصاد کلان، عملکرد عرضهٔ اولیهٔ سهامهای اخیر مانند سرویستایتان، چایم و فیگما، اشتهای سرمایهگذاران را تأیید میکند. درآمدهای عظیم شرکتهای بزرگ فناوری، شور و شوق را افزایش داده است، اما همه شانس عرضهٔ اولیهٔ سهام را ندارند! شرکتهای باکیفیت اعتماد بیشتری خواهند داشت.
در نهایت اینکه پیشبینیها حاکی از بازگشت عرضهٔ اولیهٔ سهامها با تمرکز روی هوش مصنوعی هستند. چالشهای این حوزه در جنوب شرقی آسیا بیشتر است، و ایالات متحده پیشتازِ این حرکت به شمار میرود.
جمعبندی
بالغ بر ۳۱درصد از سرمایهگذاریهای خطرپذیر در سال ۲۰۲۵ روی هوش مصنوعی انجام شده است، و آیندهٔ این حوزه روشن به نظر میرسد. اما رشد مداوم مستلزم استراتژیهای هوشمندانه و تعادل بین هیجان و واقعگرایی است.
نظر شما در این زمینه چیست؟ آيا هوش مصنوعی را صرفاً یک موج میدانید، یا تغییری پایدار و عمیق در اکوسیستم سرمایهگذاری جهانی میبینید که تواناییِ ایجاد تحول در صنایع مختلف را دارد؟ لطفاً نظرات خود را زیر همین مقاله با ما و سایر خوانندگان بلاگ مکس در میان بگذارید.
