جنگ تأثیری چشمگیر بر بازارهای مالی دارد و باعث واکنشهای فوری و همینطور تغییرات بلندمدت اقتصادی میشود. هنگام وقوع جنگ، نوسانات بازار بهشدت افزایش مییابند. مثلاً ارزش سهام شرکتهای دفاعی و امنیتی بهخاطر افزایش تقاضا رشد میکند، اما ارزش سهام صنایع تولیدی و فناوری، که به زنجیرههای تأمین جهانی وابستهاند، کاهش مییابد. در این مقاله انواع سرمایهگذاری هنگام جنگ و درگیری را بررسی میکنیم.
جنگ چه تأثیری روی حوزههای اقتصادی میگذارد؟
قیمت کالاها، بهویژه نفت، حساسیت زیادی به درگیریهای ژئوپلیتکی دارند. با افزایش نگرانیهای عمومی درباره اختلال در عرضه، قیمت این کالاها نیز افزایش پیدا میکند؛ بهویژه اگر کشورهای بزرگِ تولیدکنندهٔ نفت درگیر باشند. طلا هم بهعنوان دارایی امن در چنین شرایطی معمولاً ارزش بیشتری پیدا میکند، زیرا سرمایهگذاران به دنبال ثبات هستند.
پیامدهای بلندمدت جنگها شامل رونق در بعضی بخشها، مانند ساختوساز و تأمین زیرساختها در دوره بازسازی پس از جنگ و تغییر الگوهای هزینهکرد دولتهاست. البته خود اینها ممکن است به تورم منجر شوند و روی وضعیت ارزها و اوراق قرضه تأثیر بگذارند.
درک این کنشها و واکنشها برای سرمایهگذاران در دوران درگیریها و ناآرامیهای منطقهای ضروری است؛ بهویژه برای ما که در منطقه خاورمیانه زندگی میکنیم، و بیشتر اوقات شاهد ناامنی در منطقه هستیم.
حالا بیایید نگاهی تاریخی به سرمایهگذاری هنگام جنگ بیندازیم:
- جنگ جهانی دوم منابع موجود در ایالات متحده را بهسوی بخش دفاعی هدایت کرد، و به رونق صنایعی مانند فولاد و مهمات انجامید، اما در همین دوره شرکتهای تولید کالاهای مصرفی با چالش مواجه شدند.
- در دوران جنگ سرد هم سرمایهگذاری در بخشهای دفاع و فناوری با انگیزه رقابتهای نظامی و فضایی ادامه پیدا کرد.
- درگیریهای سالهای نزدیکتر، مثل جنگ خلیجفارس، یا درگیریهای جاری در غزه هم روی بازارهای جهانی، بهویژه نفت و گاز، تأثیر گذاشتهاند.
این نمونهها حاکی از تأثیرات اقتصادیِ درگیریها و جنگها در سطح منطقه و جهان هستند؛ تأثیراتی که البته همیشه و در همهٔ حوزهها منفی نیستند، و گاهی به رشد سرمایه میانجامند.
جنگ چه تأثیری روی انواع دارایی میگذارد؟
تأثیر جنگ روی داراییهای مختلف هم فرق دارد. در ادامه محتملترین سناریوها را مرور میکنیم:
- سهام: سهام شرکتهای دفاعی و امنیتی اغلب با افزایش تقاضا هنگام درگیریها رشد میکند، اما صنایعی که به شرایط باثبات و تجارت جهانی وابستهاند، مانند شرکتهای خردهفروشی و گردشگری، ضرر میکنند.
- اوراق قرضه: اوراق قرضه دولتی جزو داراییهای امن به شمار میروند، اما این به ثبات اقتصادی کشور هم بستگی دارد. اگر ریسک نکول یا تحریمهای اقتصادی افزایش پیدا کند، رتبه اوراق قرضه کاهش مییابد.
- طلا: ارزش این فلز گرانبها در دوران جنگ، بهعنوان دارایی امن، افزایش پیدا میکند. سرمایهگذاران برای مقابله با عدمقطعیت بازار و کاهش ارزش ارزها، بهویژه ارز کشورهای درگیر، به طلا رو میآورند.
- نفت: قیمت نفت بیشتر اوقات بهدلیل اختلال در عرضه افزایش مییابد، بهویژه اگر کشورهای نفتخیز درگیر جنگ باشند. اما چنین افزایشهایی با تنظیم زنجیرههای تأمین جهانی کوتاهمدت هستند.
- فلزات و سایر کالاها: قیمت فلزاتی مانند مس و آلومینیوم، بسته به تأثیر جنگ بر زنجیرههای تأمین، نوسان دارند، اما معمولاً بهخاطر افزایش تقاضا، ارزش این فلزات هم بیشتر میشود. اختلالات تجاری و تغییر در میزان تقاضای جهانی روی کالاهای کشاورزی هم تأثیرگذار خواهد بود.
- زمین و مسکن: نمونههای تاریخی نشان میدهند که وقوع جنگ یا ناآرامیهای منطقهای باعث کاهش تمایل به خریدهای سرمایهای در حوزه املاک میشود. برای نمونه، در فروردین ۱۴۰۳ با وجود افزایش نرخ دلار بهخاطر تنشهای نظامی، قیمت مسکن در تهران تقریباً ثابت ماند. بنابراین درگیریها میتوانند راه مسکن را از دلار جدا کنند، و به کاهش قیمت زمین یا رکود در معاملات منجر شوند.
- رمزارزها: بازار رمزارزها نسبت به سایر بازارهای مالی نوپاست. بنابراین تأثیر جنگ بر این بازار چندان پیشبینیپذیر نیست. رمزارزها بهعنوان داراییهای پرریسک، حتی در شرایط صلح و ثبات هم ممکن است با نوسان زیادی روبهرو باشند. از سوی دیگر بعضی از رمزارزها جایگزینی برای سیستمهای مالی سنتی به شمار میروند، و در شرایط بیثباتی ارزهای فیات (پولهای رایجی مانند دلار و یورو) مورد توجه عمومی قرار میگیرند.
در ادامه دو نمودار از مقایسهٔ عملکرد رمزارزها با بازار سهام، بعد از انتشار خبر جنگ قریبالوقوع روسیه و اوکراین، و سپس آغاز جنگ را با شما به اشتراک میگذاریم.
نمودار واکنش چهار رمزارز با سهم بازار بالا –بیتکوین، اتریوم، ریپل و بایننسکوین- به خبر ایالات متحده، و سپس بروز جنگ روسیه و اوکراین
نمودار مقایسهٔ واکنش بیتکوین با شاخص بازارهای سهام – اماسسیآی، نزدک، اساندپی۵۰۰، استاکس- نسبت به خبر ایالات متحده، و سپس بروز جنگ روسیه و اوکراین
رویکردهای استراتژیک برای سرمایهگذاری هنگام جنگ چه هستند؟
تصمیم دربارهٔ سرمایهگذاری هنگام جنگ و درگیریهای ژئوپلیتیکی نیازمند تفکیک بین استراتژیهای کوتاهمدت و بلندمدت معاملاتی است، که مهمترین ویژگیهایشان عبارتاند از:
- استراتژیهای کوتاهمدت روی واکنشهای فوری در بازار متمرکز هستند، و به تصمیمگیری سریع بر اساس اخبار و رویدادهای مرتبط نیاز دارند.
- استراتژیهای بلندمدت به تغییرات گستردهتر اقتصادی، مانند افزایش تقاضا در بخشهای دفاعی و زیرساختها توجه بیشتری دارند.
بنابراین تنوعبخشی به داراییها و جغرافیای سرمایهگذاری برای کاهش ریسک ضروری است، و تنظیمِ چگونگی تخصیص داراییها در واکنش به شرایط متغییر بازار اهمیت زیادی دارد. بهکارگیری استراتژیهای دقیق و متنوع برای سرمایهگذاری هنگام جنگ میتواند در برابر تلاطم بازار سپری مؤثر به شمار برود.
اگرچه جنگ سرشار از جنبههای ناخوشایند و منفی است، اما از منظر اقتصادی، چنین شرایطی میتواند موجب رشد بعضی حوزهها، مانند بخشهای دفاعی، فناوری و انرژیهای تجدیدپذیر شوند.
بازارهای نوظهور، مانند رمزارزها، هم فرصتهایی ارائه میکنند، هرچند سرمایهگذاری در این بازارها همیشه با ریسکهای خاصی همراه است. از طرف دیگر، تکنیکهای پوشش ریسک، مانند استفاده از مشتقات و سرمایهگذاری در داراییهایی با همبستگی منفی، میتوانند محافظ خوبی برای سرمایهها در برابر نوسانات بازار باشند.
سرمایهگذاری هنگام جنگ مستلزم ایجاد تعادل بین احساسات و تصمیمگیری منطقی است. واکنشهای احساسی مانند ترس و طمع میتوانند به تصمیمگیریهای عجولانه یا بیش از حد تهاجمی منجر شوند.
مدیریت مؤثر ریسک در چنین شرایط ناپایداری به داشتنِ سبد سرمایهگذاری متنوع، افقهای سرمایهگذاری روشن و استفاده از دستورهای توقف ضرر (Stop Loss) برای محدودسازیِ زیان نیاز دارد. خلاصه اینکه آگاهی از شرایط و تطبیقپذیری برای مدیریت این بازارهای چالشبرانگیز ضروری است.
سرمایهگذاری هنگام جنگ
در نهایت، سرمایهگذاری در شرایط جنگ و ناامنیهای منطقهای و جهانی نیازمند احتیاط بیشتر و رویکردی پویاتر است. حتی شرایط جنگی هم فرصتهایی برای سرمایهگذاری استراتژیک در بعضی بخشها به همراه دارند، ولی باید به تنوعبخشی و بهکارگیری استراتژیهای مناسب توجه کرد.
درک تأثیر رویدادهای جهانی بر داراییهای مختلف و استفاده از تکنیکهای پوشش ریسک میتوانند امنیت بیشتری در برابر نوسانات بازار ایجاد کنند. تصمیمگیری آگاهانه، انعطافپذیر و استراتژیک کلید موفقیت در سرمایهگذاری هنگام جنگ است.
حالا نوبت شماست! به نظرتان بهترین محل سرمایهگذاری در شرایط ناآرامی و درگیریهای منطقه خاورمیانه چیست؟ دلار، طلا یا رمزارز؟ کدام را انتخاب میکنید و دلیلتان چیست؟ لطفاً نظرتان را با ما و سایر خوانندگان این بلاگ در میان بگذارید.
